در دنیای نورپردازی، دو واژه‌ی «لومن» و «لوکس» به طور مکرر به گوش می‌رسد و درک این مفاهیم برای انتخاب و استفاده صحیح از چراغ‌ها و نورپردازی بسیار مهم است. ممکن است این سوال برای شما پیش بیاید که لومن و لوکس چه تفاوتی با هم دارند و هر کدام به چه معنا هستند؟ آیا همه‌ی چراغ‌ها به یک اندازه نور تولید می‌کنند یا اینکه این نور به صورت‌های مختلفی در فضا توزیع می‌شود؟

در ادامه قصد داریم به بررسی دقیق این دو مفهوم بپردازیم و نشان دهیم که چگونه می‌توان با استفاده از این اطلاعات، بهترین گزینه‌های نورپردازی را انتخاب کرد. از تعریف لومن و لوکس شروع می‌کنیم، سپس به بررسی نحوه محاسبه آن‌ها و تفاوت‌های میان این دو مفهوم خواهیم پرداخت. آیا آماده‌اید تا به دنیای نور و روشنایی وارد شوید؟ پس بیایید با هم شروع کنیم!

شار نوری که به عنوان لومن نیز شناخته می‌شود، یکی از مهم‌ترین واحدهای اندازه‌گیری در حوزه نورپردازی و روشنایی است. این واحد در سیستم بین‌المللی (SI) به عنوان استانداردی برای اندازه‌گیری نور قابل مشاهده‌ای که از یک منبع نوری ساطع می‌شود، تعریف شده است. در ادامه، به بررسی دقیق شار نوری، روش‌های محاسبه، اهمیت آن در صنایع مختلف و تفاوت آن با سایر واحدهای نوری خواهیم پرداخت.

شار نوری (لومن) به مقدار نوری اطلاق می‌شود که از یک منبع نور ساطع می‌شود و به طور مستقیم بر روی یک سطح مشخص می‌تابد. به عبارت دیگر، لومن نشان‌دهنده مقدار کل نور قابل مشاهده است که از یک منبع نوری به بیرون انتشار پیدا می‌کند.

واحد لومن به صورت اختصاری به صورت "lm" نمایش داده می‌شود و به این شکل تعریف می‌شود: یک لومن برابر با نور ساطع‌شده از یک منبع نوری با شدت نور یک کاندلا در یک زاویه فضایی معین (یک استرادیان) است.

شار نوری برای درک کارایی و توانایی یک منبع نوری در تولید نور قابل مشاهده اهمیت دارد. با توجه به اینکه مقدار نور مورد نیاز در شرایط مختلف متفاوت است، به کار بردن واحد لومن به مهندسان، طراحان و مصرف‌کنندگان کمک می‌کند تا انتخاب بهتری برای نورپردازی انجام دهند.

نورپردازی خانگی:
در انتخاب لامپ‌ها برای خانه، توجه به مقدار لومن اهمیت دارد. به عنوان مثال، برای اتاق خواب به نور ملایم‌تری نیاز داریم، در حالی که برای اتاق نشیمن یا مطالعه به نور بیشتری نیاز داریم.

نورپردازی تجاری:
در فروشگاه‌ها و محیط‌های تجاری، مقدار نور کافی برای جلب توجه مشتریان و نمایش بهتر محصولات حیاتی است. برای این منظور، طراحان نورپردازی از مقادیر لومن برای انتخاب مناسب‌ترین منابع نوری استفاده می‌کنند. امروزه فروشگاه ها از پنل سقفی بک لایت استفاده می کنند که لومن و لوکس بیشتری دارند و محصولات کاملا مشاهده می شوند.

محیط‌های کاری:
در ادارات و محیط‌های کاری، نور مناسب می‌تواند تأثیر مستقیمی بر روی بهره‌وری کارکنان داشته باشد. بنابراین، استفاده از لامپ‌هایی با مقدار لومن کافی می‌تواند فضای کاری را بهبود بخشد.

لوکس (Lux) واحدی است که برای اندازه‌گیری شدت نور بر روی یک سطح به کار می‌رود و نشان‌دهنده‌ی میزان نور قابل مشاهده‌ای است که بر یک متر مربع از یک سطح می‌تابد. به عبارت دیگر، لوکس به ما می‌گوید که چقدر نور از یک منبع نوری بر یک سطح خاص توزیع شده است. این واحد در سیستم بین‌المللی (SI) تعریف شده و کاربردهای متعددی در نورپردازی، عکاسی، و سایر حوزه‌ها دارد.

لوکس برابر است با یک لومن نور که بر یک متر مربع توزیع شده باشد. فرمول محاسبه‌ی لوکس به صورت زیر است:
لوکس=لومن بر متر مربع

این فرمول نشان می‌دهد که اگر شما ۱ لومن نور را بر روی ۱ متر مربع پخش کنید، روشنایی آن سطح برابر با ۱ لوکس خواهد بود.

درک مفهوم لوکس برای طراحی مناسب نورپردازی بسیار حیاتی است، زیرا شدت نور می‌تواند تأثیر زیادی بر راحتی و کارایی افراد در محیط‌های مختلف داشته باشد. به عنوان مثال:

کاربرد در ادارات و محیط‌های کاری:
در این فضاها، شدت نور باید به حدی باشد که کارمندان بتوانند به راحتی اسناد را بخوانند و کارهای خود را انجام دهند. برای کارهای دفتری، معمولاً نیاز به ۳۰۰ تا ۵۰۰ لوکس است.

نورپردازی در منازل:
در فضاهای خانگی، مانند اتاق‌های نشیمن و خواب، شدت نور می‌تواند متفاوت باشد. برای فضاهای نشیمن، ۱۰۰ تا ۳۰۰ لوکس معمولاً کافی است، در حالی که برای نورپردازی مطالعه، حدود ۳۰۰ تا ۵۰۰ لوکس پیشنهاد می‌شود.

فروشگاه‌ها و نمایشگاه‌ها:
در این فضاها، شدت نور باید به گونه‌ای باشد که محصولات به خوبی نمایش داده شوند. برای نمایش محصولات، شدت نوری حدود ۱۰۰۰ لوکس یا بیشتر مناسب است.

لوکس تنها به میزان نور اشاره ندارد، بلکه کیفیت نور نیز اهمیت دارد. نوع نور (گرم یا سرد) و زاویه تابش نور نیز می‌توانند تأثیر زیادی بر نوع مشاهده محیط به واسطه نور و راحتی انسان داشته باشند.

نور گرم (مثلاً نور زرد): معمولاً در فضاهای خانگی و رستوران‌ها استفاده می‌شود تا فضایی دوستانه و آرامش‌بخش ایجاد کند.

نور سرد (مثلاً نور سفید): بیشتر در محیط‌های کاری و صنعتی استفاده می‌شود، زیرا باعث افزایش تمرکز و فعالیت می‌شود.

لومن و لوکس هر دو واحدهای اندازه‌گیری نور هستند، اما به جنبه‌های مختلف نور اشاره دارند. لومن (Lumen) نشان‌دهنده‌ی مقدار نور قابل مشاهده‌ای است که از یک منبع نوری منتشر می‌شود. به عبارت دیگر، لومن مقدار کل نوری را که یک لامپ یا منبع نور تولید می‌کند، اندازه‌گیری می‌کند. برای مثال، یک لامپ ۱۰۰ واتی معمولی ممکن است حدود ۱۶۰۰ لومن نور تولید کند. در نتیجه، لومن به ما کمک می‌کند تا بفهمیم که منبع نور چه مقدار روشنایی تولید می‌کند.

از طرف دیگر، لوکس (Lux) به چگالی نور بر روی یک سطح خاص اشاره دارد و معادل یک لومن نور بر هر متر مربع است. به بیان ساده‌تر، لوکس به ما می‌گوید که شدت نور چگونه بر روی یک سطح توزیع شده است. برای مثال، اگر نور یک لامپ ۱۰۰۰ لومن بر روی سطحی با مساحت ۱۰ متر مربع تابیده شود، شدت نور در آن سطح ۱۰۰ لوکس خواهد بود. در واقع، لوکس به ما اطلاعاتی می‌دهد درباره‌ی اینکه آیا یک فضا به اندازه کافی روشن است یا خیر، و به همین دلیل در طراحی داخلی و معماری بسیار حائز اهمیت است.

محیط خانگی: اگر شما در یک اتاق نشیمن با ۲۰ متر مربع فضای مفید، یک لامپ ۲۰۰۰ لومن نصب کنید، چگالی نوری (لوکس) به این صورت محاسبه می‌شود:
2000 لومن بر 20 متر مربع=100 لوکس
این مقدار لوکس برای مطالعه یا فعالیت‌های دیگر مناسب است.

محیط تجاری: در یک فروشگاه با مساحت ۱۰۰ متر مربع، اگر همان لامپ ۲۰۰۰ لومن را نصب کنید، چگالی نوری به شکل زیر محاسبه می‌شود:
2000 لومن100بر متر مربع=20 لوکس
این مقدار ممکن است برای یک فضای تجاری کافی نباشد و نیاز به لامپ‌های بیشتری برای تأمین نور مناسب باشد.

محاسبه لومن (لومن) منبع نوری یکی از مراحل کلیدی در طراحی نورپردازی است. لومن واحدی است که نشان‌دهنده مقدار نور قابل مشاهده‌ای است که یک منبع نوری ساطع می‌کند. در اینجا به بررسی روش‌های مختلف برای محاسبه لومن می‌پردازیم.

بسیاری از تولیدکنندگان منابع نوری، مانند لامپ‌ها و LED‌ها، مقدار لومن را در مشخصات محصول ذکر می‌کنند. برای محاسبه لومن منبع نوری می‌توانید به برچسب محصول مراجعه کنید. به طور کلی، اگر شما یک لامپ را خریداری می‌کنید، مقدار لومن در مشخصات آن ذکر شده است.

برای منابع نوری مختلف، می‌توان از روش‌های زیر برای محاسبه لومن استفاده کرد:
لامپ‌های رشته‌ای:
لامپ‌های رشته‌ای معمولاً بین ۱۰ تا ۱۷ لومن برای هر وات تولید می‌کنند. برای محاسبه لومن یک لامپ رشته‌ای می‌توانید از فرمول زیر استفاده کنید:

لومن=وات×مقدار لومن به ازای هر وات

به عنوان مثال، اگر یک لامپ رشته‌ای ۶۰ وات باشد، محاسبه لومن به شکل زیر خواهد بود:
60 وات×15 لومن/وات=900 لومن

لامپ‌های فلورسنت:
این لامپ‌ها معمولاً بین ۳۵ تا ۱۰۰ لومن برای هر وات تولید می‌کنند. برای محاسبه لومن لامپ فلورسنت می‌توانید از فرمول مشابه استفاده کنید:
لومن=وات×مقدار لومن به ازای هر وات

برای یک لامپ فلورسنت ۱۵ وات:
15 وات×75 لومن/وات=1125 لومن

LED‌ها:
LED‌ها به طور معمول بین ۷۵ تا ۱۰۰ لومن برای هر وات تولید می‌کنند. برای محاسبه لومن از فرمول زیر استفاده کنید:
لومن=وات×مقدار لومن به ازای هر وات

برای یک LED ۱۰ وات:
10 وات×90 لومن/وات=900 لومن

در بالا، به بررسی مفاهیم مرتبط با شار نوری (لومن) و لوکس پرداختیم و همچنین نحوه محاسبه لومن منبع نوری را شرح دادیم. لومن به عنوان واحد اندازه‌گیری نور قابل مشاهده، نقش مهمی در انتخاب منابع نوری مناسب برای محیط‌های مختلف دارد. از طرفی، لوکس به میزان نور در یک واحد سطح اشاره دارد که می‌تواند به درک بهتر از شدت روشنایی در یک فضا کمک کند. با آگاهی از این مفاهیم و نحوه محاسبه آن‌ها، می‌توانیم انتخاب‌های بهتری برای روشنایی منازل، ادارات و فضاهای عمومی انجام دهیم.

لومن چیست و چرا مهم است؟
لومن واحد اندازه‌گیری نور قابل مشاهده است که نشان‌دهنده میزان روشنایی یک منبع نوری است. این مفهوم برای انتخاب منابع نوری مناسب و ایجاد محیط‌های روشن و دلپذیر بسیار مهم است.

تفاوت بین لومن و لوکس چیست؟
لومن مقدار نور ساطع‌شده از یک منبع نوری را اندازه‌گیری می‌کند، در حالی که لوکس میزان نور بر روی یک سطح خاص را اندازه‌گیری می‌کند. به عبارت دیگر، لوکس به شدت نور در یک فضا اشاره دارد.

چگونه می‌توانم لومن یک لامپ را محاسبه کنم؟
برای محاسبه لومن یک لامپ، می‌توانید مقدار وات لامپ را در مقدار لومن به ازای هر وات (بسته به نوع لامپ) ضرب کنید. به عنوان مثال، اگر یک لامپ LED ۱۰ وات باشد و ۹۰ لومن به ازای هر وات تولید کند، لومن آن به این شکل محاسبه می‌شود:
10 وات×90 لومن/وات=900 لومن

نحوه محاسبه لومن در پنل های فول لایت چیست؟
معمولا مشخصات مربوط به لومن بر روی جعبه پنل ها نوشته شده است.اما اگر نوشته نشده بود براساس میزان وات پنل و جدول لومن بر وات پنل فول لایت به راحتی میشه میزان لومن را محاسبه کرد.